تفاوت فرانچایز و لایسنس در چیست؟ ایا فرانچایز همان لایسنس است؟ چه تفاوت هایی بین آنها وجود دارد؟ در این مقاله از ۳۰ بن به آن می پردازیم.
در دنیای تجارت و کسب و کار، دو مفهوم مهم وجود دارد که اغلب با یکدیگر اشتباه گرفته می‌شوند: فرانچایز و لایسنس. هر دو نوع قرارداد تجاری هستند، اما تفاوت‌های بنیادینی بین آنها وجود دارد.
تعریف فرانچایز و لایسنس
تعریف فرانچایز
فرانچایز قراردادی است که به موجب آن، مالک یک برند یا نام تجاری (فرانچایزر) به دیگری (فرانچایزی) اجازه می‌دهد تا محصولات یا خدمات تحت آن نام یا علامت تجاری در مناطق گسترده‌تری نسبت به محل اقامت مالک بفروشد. این قرارداد نه تنها شامل استفاده از نام تجاری بلکه شامل آموزش، حمایت و نظارت بر فعالیت‌های فرانچایزی نیز می‌شود.
لایسنس
لایسنس قراردادی است که در آن مالک یک مال فکری (مانند حق اختراع یا علامت تجاری) به دیگری اجازه استفاده از آن مال فکری را می‌دهد. این قرارداد معمولاً شامل پرداخت مبلغی به نام رویالتی یا حق امتیاز است. در قرارداد لایسنس، مالکیت طرح یا محصول تغییر نمی‌کند و تنها حقوق قانونی خاصی انتقال می‌یابد.
۳۰ بن زیرمجموعه هلدینگ تارا، اولین فرانچایز سیب زمینی در ایران است. اگر مدیر کسب و کار هستید یا به دنبال راه اندازی یک کسب و کار پرسود هستید فرانچایز ۳۰ بن میتواند یک راه حل برای شما باشد.
تفاوت‌های اصلی
۱. دامنه نظارت و کنترل
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها بین فرانچایز و لایسنس، دامنه نظارت و کنترل است. در قرارداد فرانچایز، فرانچایزر بر فعالیت‌های فرانچایزی نظارت کامل دارد و شامل شیوه مدیریت، تولید و عملیات اجرایی نیز می‌شود. در مقابل، در قرارداد لایسنس، واگذار کننده هیچ دخالتی در روش تولید یا عملیات اجرایی ندارد.
۲. محدوده استفاده
در فرانچایز، فرانچایزی موظف است تمام ویژگی‌های خاص کسب و کار را رعایت کند و تحت نظارت فرانچایزر فعالیت کند. در حالی که در لایسنس، موضوع قرارداد فقط شامل اجازه استفاده از یک دانش فنی، اختراع یا علامت تجاری است و محدودیت‌های خاصی در مورد شیوه استفاده وجود ندارد.
۳. حضور آموزش و حمایت
فرانچایز شامل آموزش کارکنان و حمایت‌های خاص از فرانچایزی است. این آموزش‌ها و حمایت‌ها به فرانچایزی کمک می‌کنند تا بتواند کسب و کار را با استانداردهای تعریف شده توسط فرانچایزر اداره کند. در مقابل، قرارداد لایسنس چنین حمایت‌هایی را شامل نمی‌شود.
۴. انواع فرانچایز
فرانچایز میتواند انواع مختلفی داشته باشد، از جمله فرانچایز خدماتی، تولیدی و توزیعی. در حالی که لایسنس معمولاً به استفاده از یک مال فکری خاص محدود می‌شود.
۵. ریسک و امنیت شغلی
فرانچایز به دلیل حمایت‌های موجود و نظارت بر فعالیت‌ها، ریسک کمتری برای فرانچایزی دارد و امنیت شغلی بیشتری را فراهم می‌کند. در مقابل، قرارداد لایسنس ریسک بیشتری دارد زیرا فرانچایزی باید خود مسئولیت تمام جنبه‌های کسب و کار را به عهده بگیرد.
مراحل انجام فرانچایز
برای راه‌اندازی و مدیریت یک کسب و کار با روش فرانچایز، باید مراحل زیر را طی کرد:
- گزینه‌های موجود برای فرانچایز را پیدا کنید: شرایط هر یک را بررسی کنید و به سوالاتی مانند مزایا و معایب هر گزینه پاسخ دهید.
- بررسی شرایط: شرایط هر فرانچایز را بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید که با اهداف و توانمندی‌های شما سازگار است.
- امضای قرارداد: پس از انتخاب فرانچایز مناسب، قرارداد را امضا کنید و از تمام شرایط و تعهدات آگاه شوید.
- دریافت آموزش: از آموزش‌های ارائه شده توسط فرانچایزر استفاده کنید تا بتوانید کسب و کار را با استانداردهای تعریف شده اداره کنید.
- نظارت و کنترل: تحت نظارت فرانچایزر فعالیت کنید و از حمایت‌های آنها بهره ببرید.
مثال‌های عملی
- فرانچایز: یک رستوران زنجیره‌ای مانند مک دونالد، که با امضای قرارداد فرانچایز، به افراد اجازه می‌دهد تا رستوران‌های مک دونالد را در مناطق مختلف باز کنند. این افراد باید تمام استانداردهای تولید و مدیریت رستوران را رعایت کنند و تحت نظارت شرکت مادر باشند.
- لایسنس: یک شرکت داروسازی که حق استفاده از یک داروی خاص را به شرکت دیگری واگذار می‌کند. در این قرارداد، شرکت واگذار کننده هیچ دخالتی در تولید یا فروش دارو توسط شرکت دیگر ندارد.
مزایا و معایب فرانچایز
مزایای فرانچایز
- توسعه کسب و کار بدون هزینه‌های اضافه: فرانچایزر میتواند کسب و کار خود را بدون هزینه‌های اضافی گسترش دهد.
- گسترش نام برند: نام برند فرانچایزر در مناطق گسترده‌تری شناخته می‌شود.
- افزایش مشتریان: با گسترش نام برند، مشتریان بیشتری جذب می‌شوند.
- بالا رفتن سطح وفاداری مشتریان: مشتریان به برند وفادارتر می‌شوند.
- درآمد بیشتر و سود بالاتر: فرانچایزر و فرانچایزی هر دو از این قرارداد سود می‌برند.
معایب فرانچایز
- محدودیت‌های زیاد: فرانچایزی باید تمام ویژگی‌های خاص کسب و کار را رعایت کند.
- هزینه‌های اولیه: فرانچایزی باید هزینه‌های اولیه را پرداخت کند.
- نظارت مستمر: فرانچایزی تحت نظارت مستمر فرانچایزر است.
مزایا و معایب لایسنس
مزایای لایسنس
- استفاده از مال فکری: شرکت‌ها می‌توانند از مال فکری دیگران استفاده کنند.
- پرداخت رویالتی: شرکت‌ها تنها باید رویالتی پرداخت کنند و نه هزینه‌های اضافی.
- انعطاف‌پذیری: شرکت‌ها می‌توانند به صورت انعطاف‌پذیر از مال فکری استفاده کنند.
معایب لایسنس
- ریسک بیشتر: شرکت‌ها باید خود مسئولیت تمام جنبه‌های کسب و کار را به عهده بگیرند.
- عدم حمایت: شرکت‌ها از حمایت‌های فرانچایزر برخوردار نیستند.
- محدودیت‌های زمانی و مکانی: قرارداد لایسنس ممکن است محدودیت‌های زمانی و مکانی داشته باشد.
۳۰ بن زیرمجموعه هلدینگ تارا، اولین فرانچایز سیب زمینی در ایران است. اگر مدیر کسب و کار هستید یا به دنبال راه اندازی یک کسب و کار پرسود هستید فرانچایز ۳۰ بن میتواند یک راه حل برای شما باشد.
سوالات متداول
آیا دریافت‌کننده لایسنس میتواند حقوق خود را به فرد دیگری منتقل کند؟
خیر، با توجه به اینکه اعطاکننده لایسنس مالک اصلی حق یا امتیاز محسوب می‌شود، نمی‌توان بدون اجازه وی به دیگری اعطای لایسنس کرد. مگر اینکه اعطاکننده لایسنس، قرارداد را به صورت غیر انحصاری منعقد کرده باشد.
آیا حقوق و تعهدات دریافت‌کننده لایسنس و فرانچایز متفاوت است؟
بله، حقوق و تعهدات دریافت‌کننده لایسنس و فرانچایز با هم متفاوت هستند. چرا که قرارداد لایسنس ممکن است محدودیت‌های زمانی و مکانی زیادی داشته باشد یا حتی اعطاکننده فرانچایز مسئولیت‌های کمتری را برای دریافت‌کننده در نظر بگیرد.
نتیجه‌گیری
درک تفاوت‌های بین فرانچایز و لایسنس میتواند به شما در انتخاب نوع قرارداد مناسب برای کسب و کار خود کمک کند. اگر شما می‌خواهید از حمایت‌های کامل و نظارت بر فعالیت‌ها برخوردار شوید و ریسک کمتری داشته باشید، فرانچایز ممکن است گزینه بهتری باشد. اما اگر تنها قصد استفاده از یک مال فکری خاص را دارید و مسئولیت تمام جنبه‌های کسب و کار را خود به عهده می‌گیرید، لایسنس ممکن است مناسب‌تر باشد.
